روش متداول برای مبارزه با این آفت در ایران، استفاده از طعمه‌های مسموم حاوی متالدهاید، بكارگیری سموم مختلف مانند سوین یا لیندین یا ایجاد برخی موانع فیزیكی بر سر راه آنان است. سموم شیمیائی گرچه در از بین بردن حون‌ها موثر هستند ولی استفاده بی‌رویه از آنان می‌تواند سبب عوارض خطرناكی برای سایر موجودات زنده و نیز آسیب‌های جبران ناپذیر زیست محیطی گردد.
هدف از این مقاله، ارائه برخی از راهكارهای رایج در كشورهای توسعه یافته برای مبارزه با این آفت است كه بكارگیری آنان می‌تواند ضمن كاهش استفاده از سموم خطرناك، كشاورزان را در تولید محصولات سالم تر و حفاظت از محیط زیست یاری دهد. این روش‌ها به اختصار در این مقاله شرح داده شده‌اند و البته ممكن است برخی برای مصارف محدود و برخی برای باغات و مزارع وسیع كاربرد عملی داشته باشند.
1-كاشت گیاهان جذب‌كننده:
در این روش، برخی گیاهانی كه مورد علاقه حون هستند در اطراف مزرعه یا درختان مورد نظر كاشته می‌شوند. این گیاهان حون‌ها را به خود جذب كرده و باعث كاهش خسارت آنان به درختان می‌شوند. برخی از این گیاهان عبارتند از: كاهو، كلم، باقلا، لوبیا، همیشه بهار با تجمع حون‌ها روی این گیاهان، می‌توان به راحتی آنها را جمع‌آوری كرده و از بین برد.
2-كاشت گیاهان دفع كننده:
حون وراب از بعضی گیاهان به دلیل بو یا طعم آنان دوری می‌كنند. می‌توان با كاشتن این گیاهان در اطراف مزرعه و درختان و گیاهان تحت محافظت، تا حد قابل قبولی از خسارات این آفت جلوگیری نمود.
برخی از این گیاهان دور كننده عبارتند از: گونه‌های مختلف نعنا، سیر، پیازچه، مریم گلی، آفتابگردان.
3-ایجاد موانع فیزیكی:
این روش تا حدی در بین كشاورزان مناطق شمالی كشورمان شناخته شده است اگر چه موانع فیزیكی رایج، دوام محدودی دارند و پس از بارندگی نیاز به تجدید دارند، ولی در صورت خشك بودن، دارای اثر دور كنندگی قابل قبولی بر روی حون‌ها هستند.
برخی از موادی كه برای این كار بكار می‌روند عبارتند از: پوست تخم مرغ خرد شده، تراشة چوب یا خاك اره، خاكستر، شن و ماسه و سنگ ریزه با لبه‌های تیز، سبوس گندم، سبوس برنج، پشم گوسفند، كاغذ سمباده، مواد چسبنده، پودر گچ، پودر آهك و بلورهای نمك (اگر چه سه ماده آخر كارآیی خوبی دارند ولی به علت احتمال صدمه به خاك و گیاه،فقط برای موارد خاص توصیه می‌شوند)هر كدام از موانع فوق را باید به ضخامت كافی و عرض حداقل 5 سانتی‌متر به دور گیاهان مورد نظر پخش نمود حون‌ها از تماس اینگونه مواد با بدن نرم و مرطوب خود احساس ناراحتی می‌كنند و بنابراین در صورت برخورد با آنان مسیر خود را تغییر می‌دهند.
4-جمع‌آوری دستی:
این روش نیاز به صرف وقت و حوصله دارد ولی حداقل در باغات و مزارع كوچك مقرون بصرفه است و در كاهش استفاده از سموم تاثیر بسزائی دارد.حون وراب پس از تاریكی هوا برای تغذیه از پناهگاههای خود خارج می‌شوند. بنابراین با كمك یك چراغ قوه و چوب نوك تیز یا هر ابزار سادة دیگر می‌توان آنان را جمع‌آوری نمود. برای از بین بردن حون‌های صید شده، می‌توان آنان را در یك ظرف حاوی آب صابون یا آب‌نمك، كه منجر به مرگ سریع آنان می‌گردد، انداخت.
5-تله‌گذاری:
این روش اگر چه مستم صرف وقت برای سركشی به تله‌ها و تجدید و تعویض آنان است، ولی بدلیل كارآئی مناسب، در دنیا به طور وسیع استفاده میشود حتی تله‌های آماده برای حون و سایر آفات به اشكال مختلف در فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند.
یكی از این تله‌ها كه به سادگی و با هزینة كم قابل ساخت است، تشكیل شده است از یك ظرف كم عمق پلاستیكی كه طوری در زمین دفن میشود كه لبه آن 1 تا 2 سانتی‌متر بالاتر از سطح زمین قرار گیرد.
داخل این ظرف محلول‌های مختلفی برای جذب حون ریخته میشود. ماء الشعیر اگر چه ممكن است برای اینكار چندان اقتصادی نباشد ولی اثر جذب كنندگی قوی روی این آفت دارد. محلول سركه و شكر در آب (1 قاشق غذاخوری شكر، 1 لیوان سركه در 1 لیتر آب) یا میوه‌های تخمیر شده در آب نیز اگر چه كارآئی كمتری نسبت به ماءالشعیر دارند ولی مقرون بصرفه‌تر هستند.
راب و حون در هنگام تاریكی به این محلول‌ها جذب شده و برای مصرف آنها هجوم می‌آورند بطوریكه بسیاری از آنان در ظرف كم عمق حاوی محلول افتاده و غرق می‌شوند.البته محل قرار دادن و تعداد این تله‌ها در عملكرد آنان تاثیر زیادی دارد.
این تله‌ها باید هر چند روز یكبار تخلیه و محلول داخل آنها تعویض گردد. در هنگام بارندگی برای جلوگیری از رقیق شدن محلول جذب كننده، باید بهر وسیله ممكن روی ظرف پوشانیده شود بطوریكه فضای كافی برای عبور حون از زیر پوشش وجود داشته باشد.
در این روش، برخی گیاهانی كه مورد علاقه حون هستند در اطراف مزرعه یا درختان مورد نظر كاشته می‌شوند. این گیاهان حون‌ها را به خود جذب كرده و باعث كاهش خسارت آنان به درختان می‌شوند. برخی از این گیاهان عبارتند از: كاهو، كلم، باقلا، لوبیا، همیشه بهار با تجمع حون‌ها روی این گیاهان، می‌توان به راحتی آنها را جمع‌آوری كرده و از بین برد.
2-كاشت گیاهان دفع كننده:
حون وراب از بعضی گیاهان به دلیل بو یا طعم آنان دوری می‌كنند. می‌توان با كاشتن این گیاهان در اطراف مزرعه و درختان و گیاهان تحت محافظت، تا حد قابل قبولی از خسارات این آفت جلوگیری نمود.
برخی از این گیاهان دور كننده عبارتند از: گونه‌های مختلف نعنا، سیر، پیازچه، مریم گلی، آفتابگردان.
3-ایجاد موانع فیزیكی:
این روش تا حدی در بین كشاورزان مناطق شمالی كشورمان شناخته شده است اگر چه موانع فیزیكی رایج، دوام محدودی دارند و پس از بارندگی نیاز به تجدید دارند، ولی در صورت خشك بودن، دارای اثر دور كنندگی قابل قبولی بر روی حون‌ها هستند.
برخی از موادی كه برای این كار بكار می‌روند عبارتند از: پوست تخم مرغ خرد شده، تراشة چوب یا خاك اره، خاكستر، شن و ماسه و سنگ ریزه با لبه‌های تیز، سبوس گندم، سبوس برنج، پشم گوسفند، كاغذ سمباده، مواد چسبنده، پودر گچ، پودر آهك و بلورهای نمك (اگر چه سه ماده آخر كارآیی خوبی دارند ولی به علت احتمال صدمه به خاك و گیاه،فقط برای موارد خاص توصیه می‌شوند)هر كدام از موانع فوق را باید به ضخامت كافی و عرض حداقل 5 سانتی‌متر به دور گیاهان مورد نظر پخش نمود حون‌ها از تماس اینگونه مواد با بدن نرم و مرطوب خود احساس ناراحتی می‌كنند و بنابراین در صورت برخورد با آنان مسیر خود را تغییر می‌دهند.
4-جمع‌آوری دستی:
این روش نیاز به صرف وقت و حوصله دارد ولی حداقل در باغات و مزارع كوچك مقرون بصرفه است و در كاهش استفاده از سموم تاثیر بسزائی دارد.حون وراب پس از تاریكی هوا برای تغذیه از پناهگاههای خود خارج می‌شوند. بنابراین با كمك یك چراغ قوه و چوب نوك تیز یا هر ابزار سادة دیگر می‌توان آنان را جمع‌آوری نمود. برای از بین بردن حون‌های صید شده، می‌توان آنان را در یك ظرف حاوی آب صابون یا آب‌نمك، كه منجر به مرگ سریع آنان می‌گردد، انداخت.
5-تله‌گذاری:
این روش اگر چه مستم صرف وقت برای سركشی به تله‌ها و تجدید و تعویض آنان است، ولی بدلیل كارآئی مناسب، در دنیا به طور وسیع استفاده میشود حتی تله‌های آماده برای حون و سایر آفات به اشكال مختلف در فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند.
یكی از این تله‌ها كه به سادگی و با هزینة كم قابل ساخت است، تشكیل شده است از یك ظرف كم عمق پلاستیكی كه طوری در زمین دفن میشود كه لبه آن 1 تا 2 سانتی‌متر بالاتر از سطح زمین قرار گیرد.
داخل این ظرف محلول‌های مختلفی برای جذب حون ریخته میشود. ماء الشعیر اگر چه ممكن است برای اینكار چندان اقتصادی نباشد ولی اثر جذب كنندگی قوی روی این آفت دارد. محلول سركه و شكر در آب (1 قاشق غذاخوری شكر، 1 لیوان سركه در 1 لیتر آب) یا میوه‌های تخمیر شده در آب نیز اگر چه كارآئی كمتری نسبت به ماءالشعیر دارند ولی مقرون بصرفه‌تر هستند.
راب و حون در هنگام تاریكی به این محلول‌ها جذب شده و برای مصرف آنها هجوم می‌آورند بطوریكه بسیاری از آنان در ظرف كم عمق حاوی محلول افتاده و غرق می‌شوند.البته محل قرار دادن و تعداد این تله‌ها در عملكرد آنان تاثیر زیادی دارد.
این تله‌ها باید هر چند روز یكبار تخلیه و محلول داخل آنها تعویض گردد. در هنگام بارندگی برای جلوگیری از رقیق شدن محلول جذب كننده، باید بهر وسیله ممكن روی ظرف پوشانیده شود بطوریكه فضای كافی برای عبور حون از زیر پوشش وجود داشته باشد.
6-مبارزه بیولوژیك:
بسیاری از جانداران از راب و حون تغذیه می‌كنند و می‌توانند جمعیت این آفت را به نحو موثری كنترل نمایند.
برخی از این دشمنان طبیعی عبارتند از: مار، وزغ، سمندر، لاك‌پشت، برخی پرندگان (زاغ،كلاغ،اردك،جغد) توصیه میشود كه نه تنها این حیوانات از مزرعه و باغ رانده نشوند بلكه با روش‌های مختلف مانند (ساخت لانه برای پرندگان) آنها را به حضور در محل ترغیب گردند.
البته بحث مبارزه بیولوژیك و شناسائی و جذب دشمنان طبیعی آفات بسیار گسترده و تخصصی است و پرداختن به آن در این مقاله مقدور نیست ولی باید بدانیم كه در صورت حفظ تعادل محیط زیست، بسیاری از موجوداتی كه امروزه بصورت آفت در آمده‌اند، بوسیله دشمنان طبیعی قابل كنترل می‌باشند.
7-موانع الكتروشیمیائی:
این موانع كه اكثراً دارای دوام طولانی و اثر دور كنندگی قابل توجه بر روی راب و حون هستند و عوامل جوی (مانند بارندگی) از اثر آنها نمی‌كاهند، در دنیا بطور وسیع برای مبارزه با این آفت استفاده می‌شوند.
این موانع به شكل نوار فی هستند كه سطح آن به روش خاصی فعال شده است. تماس نوار با بدن مرطوب حون باعث بروز نوعی واكنش الكتروشیمیائی میشود كه اگر چه معمولاً باعث مرگ حون نمی‌شود ولی برای آنان به شدت ناخوشایند است.
نتیجه اینكه بستن این نوار بدور تنة درختان یا قرار دادن آن بر سر راه حون از بالا رفتن آنان از درختان جلوگیری می‌نماید. نكته مهم دربارة نوار دور كننده حون اینكه برای انسان و سایر حانداران غیرسمی و بی‌خطر است.
8-طعمه‌های غیرسمی از بین برندة حون(فریکول):
این طعمه‌ها حاوی مواد طبیعی و املاح فی غیر سمی هستند و اثر ضد تغذیه بر روی راب و حون دارند بطوریكه تغذیه این آفت پس از مصرف طعمه متوقف شده و خسارت به گیاهان كاهش قابل توجهی می‌یابد. حون‌ها 1 تا 3 روز پس از مسمومیت با این طعمه می‌میرتد. مواد موثر این طعمه برای انسان و سایر جانداران سمی نیستند و حتی با جذب تدریجی در خاك می‌توانند باعث تامین بخشی از مواد غذائی مورد نیاز گیاهان شوند.
9-سایر روش‌های از بین بردن راب و حون
برخی از مواد طبیعی قادرند در صورت تماس مستقیم با بدن راب و حون باعث مرگ آنان شوند. اگر چه با وجود كارآیی قطعی، ممكن است كاربرد آنان برای مبارزه در سطح وسیع چندان عملی نباشد.
در زیر به برخی از این مواد اشاره می‌گردد:
-محلول 1 قسمت سركه در 1 قسمت آب (بر روی كیاهان پاشیده نشود)
-محلول صابون در آب (آب صابون)
-محلول نمك در آب یا نمك به صورت خشك (بر روی خاك و گیاهان پاشیده نشود)
-پاشیدن محلول دم كردة هر كدام از این مواد بر روی حون باعث دوری یا مرگ آن میشود (پوست پرتقال، پوست گریپ‌فروت، سیر فلفل، برگ گردو وبلوط)
امید است با بهره‌گیری از این توصیه‌ها، گامی در جهت حفاظت از محیط زیست زیبا و كم نظیر كشور عزیزمان و تولید محصولات كشاورزی سالم‌تر برداشته شود.
حون ,آنان ,كه ,گیاهان ,روی ,ولی ,از این ,اگر چه ,برخی از ,این آفت ,بر روی
بسیاری از جانداران از راب و حون تغذیه می‌كنند و می‌توانند جمعیت این آفت را به نحو موثری كنترل نمایند.
برخی از این دشمنان طبیعی عبارتند از: مار، وزغ، سمندر، لاك‌پشت، برخی پرندگان (زاغ،كلاغ،اردك،جغد) توصیه میشود كه نه تنها این حیوانات از مزرعه و باغ رانده نشوند بلكه با روش‌های مختلف مانند (ساخت لانه برای پرندگان) آنها را به حضور در محل ترغیب گردند.
البته بحث مبارزه بیولوژیك و شناسائی و جذب دشمنان طبیعی آفات بسیار گسترده و تخصصی است و پرداختن به آن در این مقاله مقدور نیست ولی باید بدانیم كه در صورت حفظ تعادل محیط زیست، بسیاری از موجوداتی كه امروزه بصورت آفت در آمده‌اند، بوسیله دشمنان طبیعی قابل كنترل می‌باشند.
7-موانع الكتروشیمیائی:
این موانع كه اكثراً دارای دوام طولانی و اثر دور كنندگی قابل توجه بر روی راب و حون هستند و عوامل جوی (مانند بارندگی) از اثر آنها نمی‌كاهند، در دنیا بطور وسیع برای مبارزه با این آفت استفاده می‌شوند.
این موانع به شكل نوار فی هستند كه سطح آن به روش خاصی فعال شده است. تماس نوار با بدن مرطوب حون باعث بروز نوعی واكنش الكتروشیمیائی میشود كه اگر چه معمولاً باعث مرگ حون نمی‌شود ولی برای آنان به شدت ناخوشایند است.
نتیجه اینكه بستن این نوار بدور تنة درختان یا قرار دادن آن بر سر راه حون از بالا رفتن آنان از درختان جلوگیری می‌نماید. نكته مهم دربارة نوار دور كننده حون اینكه برای انسان و سایر حانداران غیرسمی و بی‌خطر است.
8-طعمه‌های غیرسمی از بین برندة حون(فریکول):
این طعمه‌ها حاوی مواد طبیعی و املاح فی غیر سمی هستند و اثر ضد تغذیه بر روی راب و حون دارند بطوریكه تغذیه این آفت پس از مصرف طعمه متوقف شده و خسارت به گیاهان كاهش قابل توجهی می‌یابد. حون‌ها 1 تا 3 روز پس از مسمومیت با این طعمه می‌میرتد. مواد موثر این طعمه برای انسان و سایر جانداران سمی نیستند و حتی با جذب تدریجی در خاك می‌توانند باعث تامین بخشی از مواد غذائی مورد نیاز گیاهان شوند.
9-سایر روش‌های از بین بردن راب و حون
برخی از مواد طبیعی قادرند در صورت تماس مستقیم با بدن راب و حون باعث مرگ آنان شوند. اگر چه با وجود كارآیی قطعی، ممكن است كاربرد آنان برای مبارزه در سطح وسیع چندان عملی نباشد.
در زیر به برخی از این مواد اشاره می‌گردد:
-محلول 1 قسمت سركه در 1 قسمت آب (بر روی كیاهان پاشیده نشود)
-محلول صابون در آب (آب صابون)
-محلول نمك در آب یا نمك به صورت خشك (بر روی خاك و گیاهان پاشیده نشود)
-پاشیدن محلول دم كردة هر كدام از این مواد بر روی حون باعث دوری یا مرگ آن میشود (پوست پرتقال، پوست گریپ‌فروت، سیر فلفل، برگ گردو وبلوط)
امید است با بهره‌گیری از این توصیه‌ها، گامی در جهت حفاظت از محیط زیست زیبا و كم نظیر كشور عزیزمان و تولید محصولات كشاورزی سالم‌تر برداشته شود.
درباره این سایت